W przypadku rozkładu pożycia małżeńskiego, małżonkowie którzy nie chcą lub nie mogą brać rozwodu mogą zdecydować na separację.

Separacja polega na uchyleniu małżeństwa, jednakże różni się od niego, m.in. nie daje małżonkom możliwości wstąpienia w nowy związek małżeński.

Czym jest separacja?

Jeżeli małżonkowie pomimo kryzysu w związku nie są zdecydowani na definitywne rozstanie mogą rozważyć kwestię separacji.

Wiele osób, które decydują się na czasowe rozstanie wychodzi z założenia, że rozwód to ostateczność.

Przede wszystkim orzeczenie rozwodu powoduje ustanie małżeństwa. Małżeństwo przestaje istnieć i faktu tego nie da się już zmienić. Natomiast orzeczenie separacji nie jest tożsame z ustaniem małżeństwa, nie kończy go, a jedynie daje małżonkom czas by na chłodno wszystko przemyśleć, nabrać dystansu, odpocząć. Takie rozwiązanie pozwala  stronom doświadczyć jak będzie wyglądać ich życie w przypadku gdy zdecydują się na rozwód, jednocześnie cały czas pozostaje furtka, by wrócić.

O separacji orzeknie sąd na żądanie jednego z małżonków lub na wspólny i zgodny wniosek obydwojga. W toku sprawy sąd nie bada, czy pomiędzy małżonkami nastąpił trwały rozpad pożycia, dlatego uzyskanie separacji jest prostsze niż uzyskanie rozwodu.  Ponadto dla orzeczenia separacji nie ma znaczenia czy małżonek, który złożył pozew do sądu jest wyłącznie winny rozkładowi pożycia. Pamiętać jednakże należy, iż w każdym przypadku separacja faktyczna poprzedza separację prawną, albowiem rozkład pożycia małżonków jest zjawiskiem ciągłym.

Przesłanki orzeczenia separacji

Separacja może zostać orzeczona w sytuacji, gdy nie zachodzą przesłanki do orzeczenia rozwodu. Aby sąd wydał wyrok rozwodowy i rozwiązał małżeństwo nastąpić musi zupełny i trwały rozpad pożycia pomiędzy małżonkami. Zerwane muszą być wszystkie łączące ich dotychczas więzi: uczuciowa, fizyczna i gospodarcza.

O zupełnym rozpadzie pożycia mówić można w sytuacji, gdy małżeństwo przestało całkowicie funkcjonować, zerwana zostały zarówno więzi duchowe, jak i fizyczne. Trwały rozpad pożycia ma miejsce wówczas, gdy zgodnie z doświadczeniem życiowym nie można przyjąć innych wniosków, niż te, że powrót do wspólnego życia jest niemożliwy.

Przesłanki orzeczenia separacji nie są tak restrykcyjne, jak przy rozwodzie. Dlatego, aby sąd wydał wyrok, w którym orzeknie separację niezbędne jest wystąpienie jedynie przesłanki zupełnego rozkładu pożycia. Przepisy nie wymagają, by nastąpił trwały rozpad pożycia.

Sąd nie orzeknie o separacji, jeśli miałoby ucierpieć dobro małoletniego dziecka małżonków oraz gdy orzeczenie byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Separacja i rozwód – różnice i podobieństwa

Skutki orzeczenia separacji, co do zasady są takie same, jak skutki orzeczenia rozwodu, jednak z pewnymi wyjątkami, które przewiduje Kodeks rodzinny i opiekuńczy.

Prawo do zawarcia nowego małżeństwa i powrotu do nazwiska
Małżonek pozostający w separacji nie może formalnie zawrzeć nowego związku.  Nie może także zmienić nazwiska i wrócić do tego, które nosił przed ślubem. 

Obowiązek wzajemnej pomocy
Małżonkowie, w stosunku do których sąd orzekł separację zobowiązani są do wzajemnej pomocy (finansowej, opieki podczas choroby, wsparcia psychicznego i duchowego), gdy przemawiają za tym względy słuszności. Obowiązek ten ustaje wraz z orzeczeniem rozwodu.

Obowiązek alimentacyjny
Zarówno w wyroku rozwodowym, jak i orzekając separację sąd może nałożyć na jednego z małżonków obowiązek świadczenia alimentacyjnego w stosunku do drugiego małżonka. Wysokość świadczenia wyznaczają usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego. W przypadku separacji nie został określony termin, po upływie, którego małżonek zobowiązany do alimentacji może zostać z obowiązku tego zwolniony. Oznacza, to, że w praktyce obowiązek dostarczenia środków utrzymania będzie ciążył na jednym z małżonków do czasu, aż sąd nie zniesie separacji lub orzeknie o rozwiązaniu małżeństwa. W przypadku rozwodu okres alimentacyjny jest prawnie ograniczony do lat 5 i jedynie w wyjątkowych sytuacjach może być przez sąd przedłużony.

Rozdzielność majątkowa
Z chwilą orzeczenia separacji powstaje pomiędzy małżonkami rozdzielność majątkowa, która nie może być zmieniona w drodze umowy. Od momentu uzyskania separacji, każdy z małżonków  odpowiada samodzielnie za zaciągnięte przez siebie zobowiązania i nie ponosi odpowiedzialności za długi drugiego małżonka.

Wspólne zamieszkiwanie
Sąd na wniosek jednego z małżonków orzekając o separacji zajmie się również kwestią sposobu korzystania ze wspólnie zajmowanego domu lub mieszkania przez czas trwania separacji. W wyjątkowych sytuacjach, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem utrudnia wspólne zamieszkiwanie sąd na żądanie drugiego małżonka może nakazać jego eksmisję.

Opieka nad dziećmi 
Zarówno orzekając separację jak i rozwód sąd obligatoryjnie reguluje wszystkie kwestie związane z małoletnimi dziećmi stron, rozstrzyga o władzy rodzicielskiej, kontaktach i alimentach. 

Koszty

Opłata sądowa od pozwu o separację złożonego przez jednego z małżonków wynosi 600 zł, jeżeli jednak separacja ma być orzeczona na zgodny wniosek małżonków opłata wyniesie tylko 100 zł.

Separacja w naszej Kancelarii

Sprawy związane z prawem rodzinnym są dla większości osób trudne, ze względu na związane z nimi emocje, dlatego ważne jest wybranie odpowiedniej kancelarii prawnej, która sprawę poprowadzi w sposób profesjonalny, dobrze przeanalizuje sytuację i pomoże znaleźć najodpowiedniejsze rozwiązania.

W Kancelarii Adwokackiej Smok i Partnerzy sprawy rodzinne prowadzi Joanna Juńczyk-Smok, adwokat z wieloletnim doświadczeniem w zakresie prawa rodzinnego oraz latami praktycznych doświadczeń zawodowych związanych ze sprawami o rozwód, alimenty oraz separację.