W sytuacji konfliktu między rodzicami na tle wykonywania władzy rodzicielskiej albo też uregulowania kontaktów pomiędzy rodzicem a dzieckiem, może dojść do sporu co do tego, z kim dziecko powinno przebywać. Taki spór może przybrać formę sytuacji, w której jeden z rodziców nie chce „oddać” drugiemu rodzicowi dziecka po zakończonych kontaktach, czy też na przykład po powrocie z wakacji. Spór taki może również wyglądać inaczej, a mianowicie możemy mieć do czynienia z przypadkiem, kiedy wbrew woli jednego rodzica, drugi po prostu odbiera dziecko np. ze żłobka, przedszkola czy szkoły i zabiera do swojego miejsca zamieszkania. W takich sytuacjach możemy mieć do czynienia z tzw. uprowadzeniem rodzicielskim. Jeśli masz wątpliwość, czy Twoja sytuacja może zostać zakwalifikowana jako uprowadzenie rodzicielskie, sugerujemy zasięgnięcie porady specjalisty z zakresu prawa karnego rodzinnego.
Kiedy ma miejsce uprowadzenie rodzicielskie?
Zgodnie z art. 211 Kodeksu karnego kto, wbrew woli osoby powołanej do opieki lub nadzoru, uprowadza lub zatrzymuje małoletniego poniżej lat 15, albo osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Przepis co prawda dotyczy uprowadzenia małoletniego lub osoby nieporadnej, niemniej w praktyce mamy do czynienia najczęściej właśnie z uprowadzeniem rodzicielskim.
Uprowadzenia rodzicielskiego może dopuścić się w zasadzie każdy rodzic. I dotyczy to zarówno tego rodzica, który jest współuprawniony do opieki, który został pozbawiony władzy rodzicielskiej, którego władza rodzicielska została ograniczona albo zawieszona. Warto podkreślić, że może tu chodzić także o rodzica, który nie został pozbawiony władzy rodzicielskiej, ale np. zgodnie z orzeczeniem sądu dziecko nie znajduje się pod jego pieczą.
Wskazania wymaga, że może się zdarzyć, że osoba współuprawniona do opieki, uprowadza dziecko
i tym samym uniemożliwia wykonywanie praw drugiej osobie uprawnionej. Takie zachowanie narusza również przysługujące drugiemu rodzicowi prawo do kontaktów z dzieckiem oraz prawo dziecka do kontaktów z drugim rodzicem.
W art. 211 Kodeksu karnego mowa jest o uprowadzeniu lub zatrzymaniu. Co to zatem oznacza?
Pod pojęciem uprowadzenia należy rozumieć sytuację wyjęcia dziecka spod opieki lub nadzoru uprawnionego opiekuna, polegającą na zmianie miejsca pobytu dziecka, przez co osoba uprawniona do opieki nad dzieckiem jest pozbawiona możliwości faktycznego sprawowania władzy nad nim.
PRZYKŁAD: ojciec, wbrew rozstrzygnięciu o władzy rodzicielskiej oraz wbrew zakazowi odbiera dziecko z przedszkola.
Pod pojęciem zaś zatrzymania należy rozumieć sytuację, która polega na skłonieniu lub zmuszeniu dziecka do pozostania w miejscu, w którym przebywa, wbrew woli osoby uprawnionej do opieki lub nadzoru, skutkiem czego brak jest możliwości wykonywania opieki lub nadzoru nad dzieckiem przez osoby do tego powołane wbrew ich woli.
PRZYKŁAD: w czasie postępowania rozwodowego sąd wydał postanowienie o zabezpieczeniu, orzekając, że w trakcie procesu, to ojciec sprawuje pieczę nad dzieckiem, jednocześnie sąd nie odebrał matce władzy, ani nie zakazał kontaktu. Matka po wspólnie z dzieckiem spędzonym weekendzie postanawia, że nie odwiezie dziecka do ojca i teraz ona będzie opiekować się dzieckiem, mimo że ojciec się temu wyraźnie sprzeciwia.
Zarówno z uprowadzeniem, jak i zatrzymaniem mamy do czynienia wówczas, kiedy są one dokonane wbrew woli osoby powołanej do opieki lub nadzoru nad dzieckiem. Przy tym wola opiekuna lub osoby sprawującej nadzór może być wyrażona nie tylko wyraźnie, ale także w sposób dorozumiany, czyli kiedy da się ją wywnioskować z danych okoliczności sprawy.
Istotne jest to, że nawet możliwość utrzymania kontaktu z dzieckiem przez osobę powołaną do opieki mimo zatrzymania lub uprowadzenia nie powoduje, że dochodzi do wyłączenia odpowiedzialności karnej za przestępstwo określonej z art. 211 Kodeksu karnego.
Co więcej, nawet zgoda dziecka, czy osoby nieporadnej na zmianę miejsca pobytu i opiekuna (czyli na uprowadzenie czy zatrzymanie), nie powoduje braku odpowiedzialności sprawcy wynikającej z art. 211 Kodeksu karnego.
Jaka jest procedura postępowania w przypadku uprowadzenia rodzicielskiego?
W sprawach na styku prawa karnego i rodzinnego, kiedy stwierdzisz, że Twoje dziecko zostało uprowadzone, w pierwszej kolejności zasadnym jest podjęcie próby negocjacji z drugim rodzicem. Negocjacje takie możesz prowadzić samodzielnie lub przez pełnomocnika. Wieloletnie doświadczenie naszych specjalistów z zakresu prawa rodzinnego i karnego wskazuje na to, że przystąpienie do negocjacji jest optymalne, jako że w ich wyniku może dojść do szybkiego rozwiązania konfliktu. Co więcej, porozumienie między rodzicami pozwala uniknąć niejednokrotnie dramatycznych sytuacji, w których to dziecko będzie narażone na traumatyczne doświadczenia. Niemniej jednak, aby doszło do porozumienia, konieczne jest, aby to obie strony wykazały się pewną dozą dobrej woli.
Jeśli próba negocjacji nie przyniesie pożądanego skutku, z naszego doświadczenia wynika, że dobrym rozwiązaniem jest działanie dwutorowe – zarówno na gruncie prawa karnego, jak i na gruncie prawa rodzinnego.
- Można więc złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa uprowadzenia dziecka podając jak najwięcej szczegółów dotyczących zdarzenia, ale również kwestii związanych z prawnym uregulowaniem władzy rodzicielskiej, pieczy, kontaktów, itd.. Jeżeli istnieje zagrożenie zdrowia lub życia dziecka, należy to koniecznie wskazać w zawiadomieniu,
- Można również złożyć wniosek do sądu opiekuńczego o odebranie dziecka od osoby nieuprawnionej. Wówczas zostanie zainicjowane postępowanie, w którym sąd wydaje postanowienie, w którym zobowiązuje drugiego rodzica lub inną osobę nieuprawnioną, do wydania dziecka w ściśle określonym terminie. Jeśli dziecko nie zostanie wydane rodzicowi uprawnionemu w zakreślonym przez Sąd terminie, wówczas sąd zleca kuratorowi sądowemu przymusowe odebranie dziecka.
Należy pamiętać, że samo złożenie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa nie spowoduje, że Policja dziecko odbierze w trybie natychmiastowym. Jeśli nie występuje zagrożenie dla zdrowia czy życia dziecka, Policja nie przystąpi do przymusowego odebrania dziecka rodzicowi nieuprawnionemu.
Jak Kancelaria Prawna Smok może pomóc Ci w sprawach dotyczących uprowadzenia?
W naszej praktyce zajmujemy się kompleksowo sprawami rodzinnymi, a zatem mamy również doświadczenie w sprawach, które dotyczą konfliktów rodzicielskich, szczególnie występują one w polu okołorozwodowym, czy po prostu w sprawach dotyczących władzy rodzicielskiej czy kontaktów. Ze względu na to, że sprawy rodzinne traktujemy całościowo, w sytuacji kiedy dochodzi do uprowadzenia rodzicielskiego, możemy od razu wdrożyć zarówno ścieżkę karną, jak i podjąć odpowiednie czynności na gruncie prawa rodzinnego, po to, aby doszło do powrotu dziecka do Ciebie. Decydując się na współpracę z Kancelarią Prawną Smok, zyskujesz adwokata lub radcę prawnego dedykowanego do Twojej sprawy, który w pierwszej kolejności wysłucha Twojej historii i wraz z Tobą ustali cele do osiągnięcia i strategie, które temu będą służyły. Zdajemy sobie sprawę z tego, że każda sprawa jest inna. Dodatkowo niejednokrotnie spotykaliśmy się z sytuacją, gdy działania sprawcy lub sprawczyni miały miejsce np. w kryzysie rozwodowym. Mamy doświadczenie w nawigowaniu w tych szczególnych okolicznościach i praktyczną wiedzę, jak te szczególne karne sprawy prowadzić z dbałością o dobro Twojej rodziny, aby nie eskalować konfliktu.