Czynny żal to wyjątkowe narzędzie przewidziane w prawie karnym skarbowym, które pozwala uniknąć odpowiedzialności za popełnione przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe. Chcąc skorzystać z czynnego żalu, musisz przede wszystkim dobrowolnie powiadomić organy podatkowe o czynie zabronionym, który popełniłeś. Dodatkowo, jeżeli wskutek przestępstwa lub wykroczenia skarbowego uszczupliłeś podatek, będziesz musiał go zapłacić w całości.

To, czy poniesiesz odpowiedzialność, zależy jednak od spełnienia kilku kolejnych przesłanek, dlatego stanowczo zalecamy – nie rób tego bez konsultacji z prawnikiem. Źle wykorzystany czynny żal może doprowadzić do tego, że organy ścigania będą miały pełną wiedzę o przestępczym procederze, a Ty poniesiesz odpowiedzialność karną.

Kodeks karny skarbowy przewiduje dwa rodzaje czynnego żalu, które różnią się między innymi zakresem zastosowania. Wyróżniamy:

• uproszczony czynny żal (art. 16a Kodeksu karnego skarbowego) – może on znaleźć zastosowanie wyłącznie do czynów zabronionych polegających na złożeniu deklaracji lub przesłaniu księgi. W praktyce, stosuje się go przede wszystkim, do oszustw skarbowych polegających na zawarciu w deklaracjach podatkowych nieprawdziwych danych.
• zwykły czynny żal (art. 16 Kodeksu karnego skarbowego) – może on znaleźć zastosowanie niemal do wszystkich przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych.

Aby czynny żal był skuteczny, a przez to pozwolił uniknąć odpowiedzialności karnej skarbowej, musi zostać złożony w odpowiednim momencie. Przede wszystkim, czynny żal będzie nieskuteczny, jeżeli zostanie złożony, gdy organy będą już posiadać informacje o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. Na skorzystanie z czynnego żalu będzie także za późno, gdy organy ścigania podejmą już czynności służbowe zmierzające do ujawnienia czynu zabronionego. Przykładowo, z czynnego żalu nie możesz zatem skorzystać w trakcie kontroli podatkowej, postępowania podatkowego, czy przeszukania.

Jeżeli popełniony przez Ciebie czyn zabroniony polegał jednak na przesłaniu deklaracji lub księgi, możesz skorzystać z uproszczonego czynnego żalu nawet, gdy organy podatkowe będą już o wszystkim wiedzieć. W terminie 14 dni od zakończenia kontroli podatkowej, masz prawo złożyć korekty deklaracji, które pozwolą Ci uniknąć odpowiedzialności karno-skarbowej.

Złożenie uproszczonego czynnego żalu wymaga dokonania korekty złożonej deklaracji lub przesłanej księgi. Sam czynny żal nie wymaga uzasadnienia, ale zastosowanie w tym zakresie znajdują przepisy podatkowe. Wskazania przyczyny będzie zatem wymagało chociażby skorygowanie księgi lub faktur VAT ujętych w deklaracjach.

Skorzystanie z czynnego żalu z art. 16 Kodeksu karnego skarbowego, wymaga natomiast sporządzenia pisma, w którym ujawnisz wszystkie istotne okoliczności popełnienia czynu zabronionego oraz wskażesz osoby zaangażowane w przestępczy proceder. Jeżeli masz wątpliwości, jak sporządzić taki dokument, nasi specjaliści z zakresu prawa karnego-skarbowego pozostają do Twojej dyspozycji.

Niestety, nie każda osoba może skorzystać z instytucji czynnego żalu, nawet jeżeli termin na to jeszcze nie upłynął, a sprawca gotowy jest zapłacić uszczuplony podatek. Od odpowiedzialności karnej nie może uwolnić się w ten sposób osoba, która:

• kieruje zachowaniem sprawcy (tzw. sprawca kierowniczy);
• poleca wykonanie czynu zabronionego innej osobie (tzw. sprawca poleceniowy);
• zorganizowała grupę przestępczą w celu popełniania przestępstw lub przestępstw skarbowych (tzw. organizator grupy);

poleca lub namawia inną osobę do popełnienia czynu zabronionego, a następnie informuje o tym organy ścigania (tzw. prowokator).

Czynny żal nie jest uniwersalnym lekarstwem rozwiązującym wszystkie problemy z prawem karnym. Powinieneś wiedzieć, że ten sam czyn może zostać zakwalifikowany zarówno jako przestępstwo skarbowe uregulowane przez Kodeks karny skarbowy, jak i przestępstwo powszechne uregulowane przez Kodeks karny. Skorzystanie z czynnego żalu pozwala, co najwyżej na uniknięcie odpowiedzialności karnej-skarbowej, ale nie gwarantuje tego samego na gruncie Kodeksu karnego. Przykładowo: nawet jeżeli złożysz skuteczną korektę deklaracji, unikając odpowiedzialności za zaniżanie podatku, to i tak możesz ponieść odpowiedzialność za oszustwo.

Prawo karne-skarbowe jest pełne pułapek, a przestępstwa skarbowe bywają ze sobą bezpośrednio powiązane. W praktyce, organy ścigania często łączą ze sobą zarzuty przestępstw skarbowych, do których zastosowanie może znaleźć uproszczony czynny żal z takimi, do których stosuje się zwykły czynny żal oraz z przestępstwami powszechnymi, do których czynny żal nie ma zastosowania.

Najgorsze co możesz zrobić, to, nie będąc świadomym powyższego rozróżnienia postąpić, w myśl zasad wynikających z instytucji czynnego żalu tj. dokonać korekt faktur, przyznać się do wszystkiego i złożyć wyjaśnienia licząc, że sprawa ucichnie sama. W ten sposób, w najgorszym scenariuszu, możesz wydać na siebie wyrok kilku lat spędzonych w zakładzie karnym.

Kancelaria Prawna Smok to zespół adwokatów i radców prawnych dedykowanych biznesowi. Od wielu lat doradzamy przedsiębiorcom i menagerom w podejmowaniu strategicznych, ale i codziennych decyzji związanych z ich biznesem. Zgromadzone w sprawach gospodarczych doświadczenie, z powodzeniem wykorzystujemy w prowadzonych postępowaniach karno-skarbowych. Praktyczna wiedza w konkretnych sprawach potrafi przechylić szalę zwycięstwa, więc pozwól nam sobie pomóc.

Skorzystanie z instytucji czynnego żalu może skutecznie uwolnić Cię od odpowiedzialności prawnej. Wbrew obiegowej opinii, ujawnienie wszystkich posiadanych informacji organom ścigania może spowodować także odwrotny skutek. Musisz być świadomy tego, że czynny żal może doprowadzić Cię do więzienia. Nie oznacza to jednak, że nie warto korzystać z możliwości jaką dają przepisy art. 16 i 16a Kodeksu karnego skarbowego. Warto, ale trzeba wiedzieć kiedy i jak to zrobić.

W Kancelarii Prawnej Smok doskonale wiemy, że nie ma dwóch identycznych spraw. Każda historia wymaga indywidualnego podejścia i zbadania. To dlatego, dla naszych adwokatów i radców prawnych liczy się przebieg zdarzeń opisanych z Twojej perspektywy. Naszym podstawowym zadaniem jest wysłuchanie Cię i ustalenie celu, który chcesz osiągnąć. Jeżeli tylko uznamy go za realny, zrobimy wszystko, aby pomóc Ci go osiągnąć. Gdy szanse powodzenia uznamy za niskie, w porozumieniu z Tobą wyznaczymy wspólny cel.

Szczycimy się otwartością i szczerością. Jeżeli skorzystanie przez Ciebie z czynnego żalu będzie generować dla Ciebie lub Twojego biznesu jakiekolwiek ryzyko, nasz ekspert poinformuje Cię o tym, a następnie przedstawi Ci możliwe alternatywy. Jeżeli zdecydujesz się na złożenie czynnego żalu, dedykowany prawnik pomoże Ci skompletować dokumenty i przygotować odpowiednie pismo. Jeżeli jednak zdecydujesz się na wybór alternatywnej opcji i merytoryczną obronę przed zarzutami, zapewnimy Ci wsparcie na każdym etapie postępowania karnego.