Sprawami małżeńskimi z aspektem międzynarodowym mogą być te, w których np. zawarliśmy związek małżeński z cudzoziemcem np. poza granicami Polski. W takim przypadku zasadnym jest dokonanie tzw. transkrypcji dokumentu zawarcia małżeństwa (aktu małżeństwa) w polskim urzędzie stanu cywilnego, co pozwoli np. na ubieganie się o dokumenty tożsamości przez małżonków w Polsce. Przy czym transkrypcja to tylko rejestracja aktu małżeństwa z innego kraju, natomiast w żadnym razie nie jest to jego „uznanie” czy stwierdzenie ważności wg polskiego prawa.

W sprawach o rozwód, separację lub unieważnienie małżeństwa między małżonkami, którzy posiadają miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu poza terytorium Unii Europejskie, polskie sądy mogą prowadzić postępowanie wtedy, kiedy zachodzi jedna z poniższych sytuacji:
– małżonek pozwany ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu w Polsce;
– oboje małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania lub ostatnie miejsce zwykłego pobytu w Polsce, pod warunkiem, że jedno z nich nadal ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Polsce,
– małżonek będący powodem ma co najmniej od roku bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Polsce,
– małżonek będący powodem jest obywatelem polskim i ma co najmniej od sześciu miesięcy bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Polsce,
– oboje małżonkowie są obywatelami polskimi. 

Czasem procedura rozwodowa może być nieco dłuższa, albowiem jeśli małżonek w dostatecznym stopniu nie włada językiem polskim konieczne będzie zlecenie przez sąd tłumaczenia pozwu oraz pouczeń dla małżonka. 

W przypadku, gdy dziecko obywateli polskich urodziło się zagranicą, również należy dokonać transkrypcji jego aktu urodzenia, tak żeby można było dziecku wyrobić dokument tożsamości czy nadać PESEL. Procedura transkrypcji jest taka sama niezależnie czy obydwoje rodzice są Polakami czy tylko jedno z nich. Jeżeli zaś chodzi o uznanie dziecka, czy sprawy o ustalenie ojcostwa, dla ustalenia właściwego prawa konieczne będzie sięgnięcie bądź to do ustawy prawo prywatne międzynarodowe, bądź do umów bilateralnych, w celu ustalenia, prawo którego państwa będzie właściwe do dokonania czynności uznania dziecka. Przykładowo, w umowach łączących Polskę z Estonią, Łotwą i Ukrainą, prawem właściwym dla uznania dziecka jest prawo państwa, na terenie którego uznanie ma być lub było dokonane. W przypadku innych krajów regulacje jednak mogą być odmienne.  

Bez wątpienia niezwykle ważnym zagadnieniem w kontekście międzynarodowych spraw rodzinnych będzie kwestia pieczy nad dzieckiem. Podstawowym wyznacznikiem prawa właściwego dla spraw pieczy nad dzieckiem będzie prawo miejsca zwykłego pobytu dziecka. Zasadniczo miejscem zwykłego pobytu jest miejsce, gdzie dana osoba zazwyczaj przebywa i gdzie ześrodkowane są jej interesy. W przypadku uprowadzenia dziecka zagranicę, zasadniczo sądem właściwym do rozpoznania sprawy pozostanie sąd państwa członkowskiego UE, w którym dziecko miało dotychczas zwykły pobyt. Sytuacja ulegnie zmianie, jeśli zmieni się w międzyczasie miejsce zwykłego pobytu dziecka, właśnie na to „nowe” miejsce, w którym przebywa.  

Może się zdarzyć, że jedno z rodziców porwie dziecko i wywiezie je zagranicę. Wówczas może zostać wszczęta procedura z Konwencji haskiej. Uprowadzenie lub zatrzymanie dziecka jest bezprawne w rozumieniu Konwencji, jeżeli nastąpiło naruszenie prawa do opieki przyznanego przez orzeczenie sądowe lub administracyjne, albo ugodę mającą moc prawną państwa, w którym dziecko miało miejsce stałego pobytu bezpośrednio przed uprowadzeniem lub zatrzymaniem oraz, jeżeli w chwili uprowadzenia lub zatrzymania prawo to było skutecznie wykonywane (art. 3).  

Osoba zainteresowana może domagać się powrotu dziecka, które: nie ukończyło 16 lat, i które zostało bezprawnie uprowadzone (lub zatrzymane) z jednego państwa, będącego stroną Konwencji do innego państwa, również będącego stroną Konwencji.  

Wnioski o powrót dziecka sporządzone na podstawie przepisów Konwencji są rozpoznawane przez właściwe organy (sądy lub organy administracyjne) państwa, do którego dziecko zostało uprowadzone, lub w którym zostało zatrzymane (art. 12 ust. 1). W Polsce wnioski takie rozpoznają sądy okręgowe.  

Jeśli chodzi o dochodzenie alimentów, to kwestię jurysdykcji reguluje rozporządzenie Rady (WE) nr 4/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych. Sądami właściwymi do rozpoznania spraw alimentacyjnych w Unii Europejskiej są: sąd zwykłego miejsca pobytu pozwanego (czyli tego, od kogo chcemy alimentów), sąd zwykłego miejsca pobytu wierzyciela (czyli tego, kto domaga się alimentów), sąd, który zgodnie z prawem sądu ma jurysdykcję do prowadzenia postępowania dotyczącego statusu osoby, w przypadku gdy sprawa dotycząca zobowiązań alimentacyjnych jest związana z tym postępowaniem, chyba że jurysdykcja ta wynika tylko z obywatelstwa jednej ze stron, lub sąd, który zgodnie z prawem sądu jest właściwy do prowadzenia postępowania dotyczącego odpowiedzialności rodzicielskiej, w przypadku gdy sprawa dotycząca zobowiązań alimentacyjnych jest związana z tym postępowaniem, chyba że jurysdykcja ta wynika tylko z obywatelstwa jednej ze stron. 

W przypadku spraw pozaunijnych  uprawnienia polskiego sądu rozpoznania sprawy regulują przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z ogólną zasadą m.in. sprawy o alimenty mogą być rozpoznawane przez sąd polski, jeżeli pozwany ma miejsce zamieszkania albo zwykłego pobytu w Polsce, a także w sytuacji, gdy powodem jest uprawniony, który ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Polsce. 

Jeśli chodzi o egzekucję alimentów od dłużnika, który przebywa zagranicą, to sprawa jest bardziej złożona i procedura egzekucji zależeć będzie od tego, w jakim państwie przebywa dłużnik. Procedurę egzekucji regulują tak konwencje międzynarodowe, jak również umowy bilateralne.  

Przykładowo, możliwe jest prowadzenie egzekucji alimentów na podstawie Konwencji o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą z dn. 20.06.1956 r., w trybie Konwencji Haskiej z dnia 23.11.2007 r. o międzynarodowym dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych przeznaczonych na rzecz dzieci i innych członków rodziny (np. przeciwko dłużnikowi mieszkającemu w Stanach Zjednoczonych czy w Wielkiej Brytanii).  

Przy sądach okręgowych działają komórki, które pomagają w dochodzeniu alimentów z zagranicy.   

Przede wszystkim w sprawach rodzinnych z elementem międzynarodowym warto skorzystać z pomocy prawnika, ponieważ trzeba będzie zapoznać się z przepisami regulującymi jurysdykcję, prawo właściwe dla danej sprawy, z konwencjami. To nasza dziedzina i nasze pole do popisu. Mamy wieloletnie doświadczenie w tego typu sprawach, a nasi specjaliści z zakresu prawa rodzinnego płynnie poruszają się w gąszczu przepisów, a dodatkowo podchodzą do każdej sprawy w sposób praktyczny. Niemniej jednak wiemy też, że za każdą sprawą tego typu kryje się człowiek i jego historia. Dlatego w pierwszej kolejności chcemy poznać Twoją historię, okoliczności z Twojej perspektywy. Interesuje nas, co chcesz osiągnąć i co jest dla Ciebie ważne. Dopiero po ich poznaniu, ocenimy jakie są szanse na osiągnięcie zakładanych przez Ciebie celów. Wyznaczymy odpowiednią strategię działania dostosowaną do osiągnięcia tych celów, bądź – jeśli uznamy, że są na nie nikłe szanse – wraz z Tobą wyznaczymy nowe i będziemy do nich dążyć. Naszym zadaniem jest ochrona Twoich interesów.