Zasady reprezentacji spółki z o.o. wydają się bardzo proste – do występowania w imieniu spółki uprawnieni są członkowie zarządu lub prokurent ujawnieni w KRS. Reguła ta doznaje jednak dwóch istotnych wyjątków, na gruncie art. 210 k.s.h. Z naszego doświadczenia wynika, że choć przedsiębiorcy zdają sobie sprawę, że do zawarcia umowy pomiędzy spółką a członkiem zarządu konieczne jest powołanie pełnomocnika, to zapominają o drugim wyjątku dotyczącym jednoosobowych spółek z o.o. Tymczasem skutki umowy zawartej z naruszeniem art. 210 k.s.h. mogą być bardzo poważne.

Spis treści: 

1. Jak zawrzeć umowę z samym sobą?
2. Umowa pomiędzy członkiem zarządu a jednoosobową spółką z o.o.
3. Czy umowa spółki może wyłączyć wymogi przewidziane w art. 210 k.s.h.?
4. Czy umowa zawarta z naruszeniem art. 210 k.s.h. jest nieważna?
5. Czy umowę zawartą z naruszeniem art. 210 k.s.h. można konwalidować?
6. Czy członek zarządu ponosi odpowiedzialność za zawarcie umowy z naruszeniem art. 210 k.s.h.?
7. Jak uniknąć naruszenia art. 210 k.s.h.?
8. Jak Kancelaria Prawna Smok może pomóc Ci w sprawach dotyczących naruszenia art. 210 k.s.h.?

1. Jak zawrzeć umowę z samym sobą?

Zgodnie z art. 210 § 1 Kodeksu spółek handlowych w umowie zawieranej między spółką a członkiem zarządu, a także w sporach pomiędzy nimi, spółkę powinna reprezentować rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Przepis ten ustanawia tzw. zakaz samokontraktowania, mający na celu wyeliminowanie konfliktu interesów oraz zapewnienie, że decyzje w sprawach spółki będą podejmowane obiektywnie i w jej najlepszym interesie.

W praktyce obrotu, zwłaszcza w spółkach z o.o. o mniejszych kapitałach zakładowych rada nadzorcza jednak nie występuje. Oznacza to, że chcąc zawrzeć z członkiem zarządu np. kontrakt menagerski, w pierwszej kolejności koniecznej jest zwołanie zgromadzenia wspólników i wybór pełnomocnika, który będzie mógł reprezentować spółkę podczas zawieranie takiej umowy.

 

2. Umowa pomiędzy członkiem zarządu a jednoosobową spółką z o.o. 

Opisany powyżej mechanizm nie znajduje jednak zastosowania do jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, tj. takich, w których jedynym członkiem zarządu jest jednocześnie jedyny wspólnik spółki. W takim przypadku art. 210 §2 k.s.h. choć pozwala na to, aby za obie strony umowy podpisała się ta sama osoba, to wprowadza inny wymóg formalny. Umowa taka musi bowiem przybrać formę aktu notarialnego.

 

3. Czy umowa spółki może wyłączyć wymogi przewidziane w art. 210 k.s.h.?

Przepis ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący. Oznacza to, że jego zastosowania nie może ani wyłączyć umowa spółki, ani uchwała wspólników. Co więcej, nawet jeżeli umowa z jedynym członkiem zarządu zostanie zawarta przez spółkę reprezentowaną przez pełnomocnika powołanego przez jedynego wspólnika, umowa ta, jako niespełniająca wymogów ustawy, nie będzie wywierać skutków prawnych.

 

4. Czy umowa zawarta z naruszeniem art. 210 k.s.h. jest nieważna? 

Skutki zawarcia umowy z naruszeniem art. 210 k.s.h. budzą pewne wątpliwości. Zgodnie z dominującym stanowiskiem orzecznictwa oraz doktryny umowa taka jest bezwzględnie nieważna, co oznacza że nie wywołuje żadnych skutków prawnych i nie można jej naprawić. Zgodnie z tym poglądem, jednym ratunkiem dla menagera pozostaje ponowne zawarcie umowy, tym razem zgodnie z wymogami prawa.

 

5. Czy umowę zawartą z naruszeniem art. 210 k.s.h. można konwalidować?

Konwalidacja umowy oznacza uznanie jej za ważną z mocą wsteczną. Dokonuje się tego poprzez podjęcie dodatkowych czynności następczych, których skutkiem jest uznanie umowy za ważną od samego początku. W przypadku umów zawartych z naruszeniem art. 210 k.s.h., możliwość ich konwalidacji poddawana jest w wątpliwość. Pojedyncze stanowiska sądów powszechnych pozwalają na konwalidację niektórych rodzajów umów, w tym zwłaszcza umowy o pracę. Ocena możliwości konwalidacji wymaga jednak odrębnej, indywidualnej oceny każdego przypadku z osobna.

 

6. Czy członek zarządu ponosi odpowiedzialność za zawarcie umowy z naruszeniem art. 210 k.s.h.?

Zawarcie umowy z naruszeniem art. 210 k.s.h. może skutkować pociągnięciem członka zarządu do odpowiedzialności zarówno na gruncie cywilnym, jak i karnym. Po pierwsze, może on ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą wobec spółki za wyrządzoną jej szkodę. Jeżeli na podstawie takiej umowy, majątek spółki zostanie uszczuplony menager może zostać zobowiązany do zwrotu spółce wszelkich korzyści osiągniętych z tego tytułu. Co więcej, jeżeli szkoda spółki z tego tytułu przekroczy kwotę 200.000 złotych, członek zarządu może zostać oskarżony o działanie na szkodę spółki, tj. przestępstwo z art. 296 k.k.

 

7. Jak uniknąć naruszenia art. 210 k.s.h.?

Aby uniknąć negatywnych skutków prawnych, kluczowe jest zachowanie prawidłowej procedury reprezentacji spółki. W przypadku zawierania umów z członkami zarządu, należy zapewnić, aby spółkę reprezentowała rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. W przypadku spółek jednoosobowych należy natomiast bezwzględnie pamiętać, że umowa pozostanie ważna jedynie w przypadku zachowania formy aktu notarialnego. Ponadto, w sytuacji wątpliwości co do prawidłowości zawarcia umowy, warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie spółek, który może pomóc w prawidłowym sformułowaniu i zatwierdzeniu umowy.

 

8. Jak Kancelaria Prawna Smok może pomóc Ci w sprawach dotyczących naruszenia art. 210 k.s.h.?

Kancelaria Prawna Smok to zespół doświadczonych adwokatów i radców prawnych specjalizujących się w prawie dla biznesu. Nasi eksperci gotowi są podjąć się analizy każdej sprawy z zakresu prawa spółek oraz doradzić sposób zawarcia umowy lub też naprawienie tej już zawartej. Jeżeli natomiast w przedsiębiorstwie powstał już konflikt na gruncie art. 210 k.s.h. Kancelaria Prawna Smok może pomóc uniknąć negatywnych konsekwencji zarówno dla spółki, jak i członka zarządu.