Artificial Intelligence (AI) bez wątpienia stanowi przyszłość medycyny. Sprawdza się w diagnozowaniu różnych schorzeń przyspieszając analizę danych, wspomaga pracę lekarzy i personelu medycznego.

Niemniej, żeby AI mogło sprawnie funkcjonować – oczywistym jest, że potrzebuje odpowiedniej ilości danych. Prawidłowe funkcjonowanie AI zależy od dużej ilości zróżnicowanych informacji – w szczególności tych dotyczących pacjentów. Dane pacjentów zbierane są zatem od samego początku tj. od chwili pierwszego wywiadu.

Musimy jednak zdawać sobie sprawę, że niekontrolowany i nieuregulowany dostęp do takich danych może prowadzić do ogromnych szkód w indywidualnym interesie jednostki.

Oprócz tego dochodzą kwestie określenia co dokładnie wiąże się ze sztuczną inteligencją w medycynie oraz kto odpowiada za ewentualne błędy medyczne, które zaistniały przy stosowaniu AI. Jak zatem możemy się domyślić, tematyka regulacji jest niezwykle szeroka.

Bez wątpienia, rozwój sztucznej inteligencji, znacznie wyprzedził rozwój regulacji prawnych z nią związanych. Jeszcze do niedawna brak było definicji legalnej AI jak również odpowiednich przepisów – nie tylko na poziomie krajowym, ale przede wszystkim na międzynarodowym. Dotychczas przepisy nie ingerowały bezpośrednio w sposób tworzenia programów komputerowych, nie regulowały też kwestii dotyczących odpowiedzialności za ich działanie. Przyjmowano milczące założenie, że za skutki korzystania z technologii odpowiada jego użytkownik.

Zbyt wiele niewiadomych, zmusiło Unię Europejską do pochylenia się nad stosownymi regulacjami. Główne założeniem, przed przystąpieniem do prac, było przygotowanie takich przepisów, które z jednej strony odpowiedzą na wszelkie niejasności, a jednocześnie będą otwarte na nowoczesne technologie i przede wszystkim nie będą hamować rozwoju technologicznego.

I tak, można śmiało powiedzieć, że tok 2023 r. jest to ostatnia prosta do zakończenia prac nad AI ACT, który zrewolucjonizuje uregulowanie technologii przez prawo. Dotyczyć ono będzie nie tylko stosowania sztucznej inteligencji w medycynie, ale sztucznej inteligencji w ogóle. Zdarzało się bowiem niejednokrotnie, że dla przykładu, wykorzystywanie AI w procesach rekrutacyjnych, wiązało się z dyskryminowaniem określonych grup osób np. poprzez odzwierciedlanie stereotypów o „niższej wartości rynkowej” osób wywodzących się z konkretnych grup społecznych. 

AI ACT ma na celu wspieranie rozwoju nowoczesnych technologii, poprzez stworzenie pewności prawnej i ujednolicenie zarządzania i skutecznego wdrażania innowacyjnych inwestycji. Jest to element szerszej kampanii Unii Europejskiej, związanej z planem przyspieszenia zaangażowania kapitałowego w sztuczną inteligencję na rynku UE.

W AI ACT – oprócz usystematyzowania pojęć, wprowadzono również ograniczenia związane z niedozwolonym wykorzystywaniem sztucznej inteligencji, w szczególności przez podmioty prywatne, w zakresie oceny punktowej zachowań społecznych obywateli, czy też stosowania AI poprzez wykorzystywania podatności określonej grupy na zagrożenia z uwagi na znajdowanie się w trudnej sytuacji społecznej lub ekonomicznej. W odniesieniu do zakazu stosowania przez organy ścigania systemów zdalnej identyfikacji biometrycznej „w czasie rzeczywistym” w przestrzeni publicznej, wyjaśniono cele, w przypadku których takie wykorzystanie jest absolutnie niezbędne do celów egzekwowania prawa i w związku z tym organy ścigania powinny mieć możliwość korzystania z takich systemów w drodze wyjątku. Jednocześnie jednak, akt o sztucznej inteligencji zawiera zapis wprost wykluczający z jego zakresu cele bezpieczeństwa narodowego, cele obronne i wojskowe. Wyjaśniono także, że akt o sztucznej inteligencji nie powinien mieć zastosowania do systemów sztucznej inteligencji i ich wyników wykorzystywanych wyłącznie do celów badawczo-rozwojowych ani w zakresie obowiązków osób korzystających ze sztucznej inteligencji do celów pozazawodowych.

Oczywiście a AI ACT określono również stosowne kary, za nie przestrzeganie wytycznych Aktu, niemniej co ciekawe, w tekście zastosowano różne pułapy administracyjnych kar pieniężnych – znacznie obniżając je w stosunku do przedsiębiorstw typu start-up.

Bez wątpienia AI ACT będzie stanowił rewolucję w regulowaniu nowoczesnych technologii przez prawo. Duże znacznie dla medycyny, będzie miała po pierwsze kwestia gromadzenia i wykorzystywania danych osobowych – w tym danych wrażliwych pacjentów – na potrzeby sztucznej inteligencji, kwestia odpowiedzialności za błędy medyczne powstałe przy wykorzystaniu sztucznej inteligencji oraz kwestia odpowiedzialności odszkodowawczej za działanie tych systemów.

Będzie to pierwszy akt prawny tego rodzaju.
„Sztuczna inteligencja ma ogromne znaczenie dla naszej przyszłości. Dziś udało nam się osiągnąć starannie wyważony kompromis, który pomoże zachęcić do innowacji i korzystania z technologii sztucznej inteligencji w całej Europie. Z całym bogactwem możliwości, jakie ona oferuje, z jednej strony i z pełnym poszanowaniem praw podstawowych naszych obywateli, z drugiej”. 

Ivan Bartoš, czeski wicepremier ds. cyfryzacji i minister rozwoju lokalnego

Źródło: Komunikat prasowy 6 grudnia 2022 r. Rada UE

Autor: radca prawny Patrycja Szatkowska