Blog Kancelarii Adwokackiej Smok i Partnerzy
Odpowiedzialność cywilnoprawna członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na gruncie art. 293 § 3 kodeksu spółek handlowych
Zgodnie z art. 2091 § 1 Kodeksu Spółek Handlowych członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności oraz dochować lojalności wobec spółki.
Zgodnie z orzecznictwem należyta staranność wymaga od członków organów m.in. znajomości obowiązującego prawa, podstaw ekonomii jak i uwzględnienia
i przewidywania skutków założonych działań, podejmowania wszelkich dostępnych środków faktycznych lub prawnych w celu wywiązania się z zobowiązania, sumienności, ostrożności i dbałości dla osiągnięcia rezultatu zgodnego z interesami spółki (Tak np. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 5 listopada 1998 r., sygn. akt I ACA 322/98)
W przypadku naruszenia powyższego obowiązku dołożenia należytej staranności, członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może ponosić odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną bezpośrednio spółce, co wynika z art. 293 § 1 Kodeksu Spółek Handlowych, zgodnie z którego treścią członek zarządu oraz rady nadzorczej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie ponosi winy.
Artykuł 293§ 1 Kodeksu Spółek Handlowych ma na celu ochronę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w przypadku wystąpienia działań ze strony członka zarządu lub członka rady nadzorczej wywołujących u niej szkodę i jest bezwzględnie obowiązujący – umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie może zawierać rozwiązań sprzecznych z komentowanym artykułem, a więc wyłączających lub ograniczających jego zastosowanie.
Przesłanki odpowiedzialności członka zarządu lub członka rady nadzorczej spółki akcyjnej są na gruncie 293 § 1 Kodeksu Spółek Handlowych następujące:
– działanie lub zaniechanie członka zarządu musi być sprzeczne z prawem lub umową spółki;
– spółka musi doznać szkody w wyniku działania lub zaniechania członka zarządu;
– występuje adekwatny związek przyczynowy między działaniem lub zaniechaniem członka zarządu lub rady nadzorczej a powstaniem szkody w spółce;
Działanie sprzeczne z prawem lub umową spółki może prowadzić więc do odpowiedzialności odszkodowawczej członka zarządu wobec spółki, w razie gdyby doprowadziło ono do powstania szkody w spółce, w szczególności mając na uwadze, że art. 293 § 1 Kodeksu Spółek Handlowych wprowadza domniemanie, że członek zarządu, który dopuścił się naruszenia, działał z winą.
Powyższe oznacza, że w procesie sądowym członek zarządu będzie musiał udowodnić, że działał zgodnie z obowiązkami i starannością, której można było od niego wymagać w danych okolicznościach.
Ułatwienie w uwolnieniu się od odpowiedzialności odszkodowawczej przez członka zarządu przewiduje art. 293 § 3 Kodeksu Spółek Handlowych, zgodnie z którego treścią członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator nie narusza obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności, jeżeli postępując w sposób lojalny wobec spółki, działa w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny.
Powyższe stanowi tzw. zasadę Business Judgement Rule.
Opisywany art. 293 § 3 Kodeksu Spółek Handlowych, wprowadzony ustawą z dnia 9 lutego 2022 roku o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, który wszedł w życie 13 października 2022 roku, położył nacisk na prawidłowość procesu podejmowania decyzji biznesowych, a nie na samą ich treść.
Zgodnie z uzasadnieniem rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeksu spółek handlowych oraz innych ustawy (RPU 2021 IX, poz. 1515), „ Wprowadzenie Business Judgement Rule pozwoli uwypuklić, że działania członków organów powinny być oceniane nie retrospektywnie, przez pryzmat rezultatów, ale z perspektywy prawidłowości trybu podejmowania decyzji, w odniesieniu do momentu podejmowania decyzji i okoliczności temu towarzyszących.”
„Dzięki nowelizacji członkowie organu, którzy starannie i lojalnie wykonywali swoje obowiązki i którzy zdecydowali się na podjęcie przez spółkę ryzyka, zyskają ochronę na wypadek, gdyby ex post okazało się, że decyzja była nietrafna i doprowadziła do wyrządzenia spółce szkody. Jednocześnie w dalszym ciągu możliwe będzie sankcjonowanie działań lekkomyślnych.”
Mając na uwadze powyższe, pełniąc funkcję członka zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, aby móc skutecznie bronić się w przyszłości przed zarzutem wyrządzenia szkody z uwagi na niedochowanie należytej staranności, członek zarządu przed podjęciem decyzji powinien podejmować działania mające na celu umożliwienie prawidłowej oceny sytuacji, z którą przyszło mu się spotkać, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny.
Jeżeli proces podejmowania decyzji był prawidłowy i członek zarządu w oparciu o analizy i ekspertyzy podjął decyzję, która była ostatecznie nietrafna i doprowadziła do wyrządzenia spółce szkody, to dzięki tym analizom będzie mógł w stanie uwolnić się od ponoszenia odpowiedzialności odszkodowawczej.
Warunkiem zwolnienia z opisywanej odpowiedzialności jest stwierdzenie, że przy dokonywaniu rozstrzygnięć członek zarządu przestrzegał minimalnego standardu staranności, w szczególności w zakresie uzyskania dostępu do informacji istotnych dla podjęcia wystarczająco przemyślanej decyzji oraz analiz dotyczących ryzyka, kierując się przy tym racjonalnie pojmowanym interesem spółki. (Tak: K. Oplustil, Instrumenty nadzoru korporacyjnego (corporate governance) w spółce akcyjnej, s. 220–223; P. Błaszczyk, Koncepcja „biznesowej oceny sytuacji” na tle prawa polskiego (uwagi de lege lata i de lege ferenda), Państwo i Prawo, Rocznik 2012, numer 3, s. 76–78. )
Business Judgement Rule ma więc na celu wspieranie podejmowania odważnych decyzji gospodarczych, które mogą przynosić wysokie zyski, nawet jeśli wiążą się z pewnym ryzykiem. Dzięki temu członkowie zarządu nie muszą obawiać się, że każda nietrafiona decyzja prowadzić będzie do ich odpowiedzialności odszkodowawczej wobec spółki.
Ważne jest przy tym zachowanie stosownej dokumentacji, potwierdzającej podjęcie decyzji po uprzednim dogłębnym przeanalizowaniu sprawy i skorzystaniu z pomocy ekspertów. Jej brak może stanowić istotną przeszkodę przy uwolnieniu się od odpowiedzialności odszkodowawczej.
Jak Kancelaria Prawna Smok może Ci pomóc w sprawie uwolnienia się od odpowiedzialności na gruncie art. 293 § 3 kodeksu spółek handlowych?
Kancelaria Prawna Smok to zespół doświadczonych adwokatów i radców prawnych, którzy doskonale znają niuanse prawa handlowego i gospodarczego.
Jeżeli stoisz przed podjęciem trudnej decyzji w spółce i potrzebujesz analizy prawnej zaistniałej sytuacji przed dalszymi działaniami lub bronisz się przed odpowiedzialnością odszkodowawczą ze strony spółki, jesteśmy w stanie Ci pomóc.
Kancelaria Prawna Smok zapewnia indywidualne podejście do każdej sprawy, dbając o to, byś mógł skupić się na prowadzeniu biznesu, a kwestie prawne zostawić w rękach ekspertów.
Dzięki wieloletniemu doświadczeniu w obsłudze spółek, możemy skutecznie zadbać o Twoje interesy w każdej sytuacji.