Jak obniżyć alimenty?

Wysokość alimentów nie musi być stała. Na wniosek strony mogą one ulec zarówno podniesieniu jak i obniżeniu. Podstawą prawną zmiany obowiązku alimentacyjnego jest art. 138 k.r.o. w brzmieniu: „W razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego”. Warto jednak pamiętać, że zmiana orzeczenia dotyczącego alimentów wymaga solidnych argumentów. Dowiedz się, czym jest obowiązek alimentacyjny i kogo on dotyczy!

Co to jest obowiązek alimentacyjny i kogo dotyczy?

Obowiązek alimentacyjny to nic innego jak zobowiązanie dostarczania środków utrzymania a w miarę potrzeby również środków wychowania. Obowiązek ten obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Innymi słowy zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych są:

• rodzice (wstępni) na rzecz dzieci (zstępnych);
• małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia małżeńskiego na rzecz małżonka niewinnego (w sytuacji jeśli rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie jego sytuacji materialnej);
• małżonek na rzecz małżonka, który nie został uznany za wyłącznie winnego (w sytuacji gdy znajduje się w niedostatku);
• pozostali krewni w linii prostej oraz rodzeństwo.

Ustawodawca w art. 129 KRiO wskazał kolejność osób zobowiązanych do świadczeń alimentacyjnych. Krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i finansowym.

Zakres obowiązku alimentacyjnego określają przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a wysokość alimentów – orzeczenie sądu lub też umowa. Warto podkreślić, że każda ze stron może wystąpić do sądu z wnioskiem o zmianę wysokości alimentów, jeśli zaistnieją okoliczności uzasadniające taką zmianę.

Kiedy można złożyć pozew o obniżenie alimentów?

Ubiegać się o obniżenie alimentów można jedynie w sytuacji, gdy istnieje wyrok określający ich kwotę. Aby uzyskać obniżenie alimentów, konieczne jest przedstawienie dowodów w sądzie, że możliwości zarobkowe osoby zobowiązanej do płacenia alimentów uległy pogorszeniu. Ważne jest, aby ta zmiana była istotna i trwała. Należy mieć na uwadze, że sąd nie ma prawa wydawać orzeczenia bez dokładnej analizy i ustaleń dotyczących zdolności zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji.

Jeżeli w przeszłości wydano wyrok zasądzający alimenty (bądź zawarto umowę) to w każdym czasie można wystąpić do sądu z pozwem o obniżenie alimentów. Oczywiście aby te kroki prawne przyniosły oczekiwane rezultaty istotne jest by wykazać, iż od czasu wydania wyroku alimentacyjnego do chwili wystąpienia z pozwem o ich obniżenie doszło do zmiany stosunków. Uwzględniając powództwo Sąd powinien zatem nawiązać do wcześniejszego orzeczenia (bądź zawartej między stronami umowy) oraz w sposób niebudzący wątpliwości określić zakres dokonanej zmiany.

Oczywiście we wskazanych powyżej okolicznościach modyfikacja obowiązku alimentacyjnego może dotyczyć nie tylko żądania obniżenia alimentów, ale również podwyższenia alimentów lub całkowitego uchylenia obowiązku alimentacyjnego.

Ustawodawca nie wskazał żadnych ram czasowych uprawniających do wystąpienia z takim roszczeniem a zatem z pozwem o obniżenie alimentów można wystąpić w każdym czasie – istotna jest tylko kwestia istnienia przesłanki – a to zmiany stosunków (trwałej i istotnej). Zmiana ta może dotyczyć zarobkowych lub majątkowych możliwości zobowiązanego bądź też zakresu uzasadnionych potrzeb osoby uprawnionej do alimentacji.

Pozew o obniżenie alimentów – co powinien zawierać?

Pozew o obniżenie alimentów, oprócz spełnienia standardowych wymogów pisma procesowego zgodnie z art. 126 oraz art. 187 Kodeksu postępowania cywilnego (KPC), powinien dokładnie przedstawiać aktualną sytuację finansową i zarobkową strony składającej pozew. Wskazane jest szczegółowe przedstawienie okoliczności, które wpłynęły na zmniejszenie zdolności do płacenia alimentów lub na poprawę sytuacji finansowej osoby uprawnionej do ich otrzymywania.

Zaleca się dołączenie do pozwu wszelkich dokumentów potwierdzających takie okoliczności, jak np. utrata zatrudnienia, problemy finansowe, zawieszenie działalności czy spadek dochodów.

Osoba składająca pozew ma obowiązek udowodnienia okoliczności, które przedstawia (zgodnie z art. 6 Kodeksu cywilnego). Strony są zobowiązane przedstawiać dowody potwierdzające fakty, na podstawie których domagają się określonych skutków prawnych (zgodnie z art. 232 KPC).

Należy mieć na uwadze, że kryzys gospodarczy może wpłynąć na każdego w różny sposób. Sukces pozwu o obniżenie alimentów zależy od skutecznego przedstawienia stopnia, w jakim dotknął on stronę składającą pozew.

Aby uzasadnić wniosek o obniżenie alimentów, konieczne jest porównanie sytuacji finansowej w momencie orzekania o alimentach z obecną sytuacją.

Pozew, wraz z kopią dla strony przeciwnej, składa się do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej do otrzymywania alimentów. Możliwe jest odwołanie się od wyroku do sądu okręgowego.

W treści pozwu powinna znaleźć się informacja o dotychczasowej wysokości alimentów oraz źródle tego obowiązku (orzeczenie sądu czy umowa/ugoda). Ważne jest również podanie wartości przedmiotu sporu (WPS), w przypadku obniżenia alimentów to różnica między wcześniejszą kwotą alimentów a kwotą obecnie żądaną, obliczona na okres roku.

Wskazane jest również podanie informacji o ewentualnych próbach mediacji lub innych metodach pozasądowego rozwiązania konfliktu. Jeśli takie próby nie miały miejsca, powinno się podać przyczyny ich braku.

Pozew może również zawierać wniosek o zabezpieczenie roszczenia oraz propozycję obniżenia alimentów z mocą wsteczną.

Czytaj więcej: Rosnące potrzeby małoletnich a pozew o podwyższenie alimentów >>

Jak uzasadnić pozew o obniżenie alimentów?

W wypadku gdy zobowiązany do alimentacji posiada określony majątek, o zmianie okoliczności świadczy np. całkowita lub częściowa jego utrata lub zwolnienie z dobrze płatnej pracy – naturalnie przy założeniu, że zobowiązany do alimentacji realnie nie jest w stanie znaleźć innej pracy o porównywalnych dochodach. Istotny jest również powód utraty pracy. Nie może tu być mowy o rozwiązaniu stosunku pracy za porozumieniem stron ani tym bardziej zwolnienia z pracy z przyczyn leżących po stronie pracownika.

Ponadto pogorszenie stanu zdrowia zobowiązanego do alimentacji lub poważny wypadek – a tym samym konieczność ponoszenia kosztów leczenia, zakupu lekarstw czy długotrwałej rehabilitacji- uprawnia do rozważenia wystąpienia do Sądu z żądaniem obniżenia alimentów. Fakt narodzenia kolejnego dziecka w nowym związku – również może być solidnym argumentem dla Sądu. Dzieci bowiem w świetle prawa mają takie samo prawo niezależnie od tego czy pochodzą ze związków formalnych czy nieformalnych.

Bardzo często spotykamy się na sali sądowej z sytuacją, iż strona zobowiązana do alimentacji powołuje się na fakt, iż jest w nowym związku partnerskim i z tego tytułu ponosi dodatkowe koszty, musi zmienić mieszkanie na większe, więcej pieniędzy przeznacza na zakup pożywienia, wyjazdy wakacyjne itp.

Pamiętajmy, że większość z tych okoliczności nie spowoduje, iż Sąd ograniczy obowiązek alimentacyjny – wprost przeciwnie. Często podniesienie takich okoliczności daje zupełnie odwrotny skutek od oczekiwanego. Koszty bowiem może i są większe ale prowadząc wspólne gospodarstwo z osobą trzecią – koszty te dzielimy na 2, a i dochody się podwajają. 🙂

Przyczyna uprawniający do obniżenia alimentów może dotyczyć nie tylko zobowiązanego ale również uprawnionego do alimentacji np: otrzymanie stypendium, zakończenie edukacji, podjęcie stałej pracy, otrzymanie spadku czy darowizny przez osobę uprawnioną.

Sam fakt uzyskania przez dziecka pełnoletności nie oznacza zakończenia obowiązku alimentacyjnego – jeżeli dziecko będzie kontynuować naukę – fakt ten niczego nie zmienia. Oczywiście wszelkie te okoliczności trzeba udowodnić w postępowaniu sądowym. W tym miejscu podkreślić jednakże należy, iż każdy przypadek jest inny i badany przez Sąd indywidualnie.

Wyrok uwzględniający powództwo o obniżenie alimentów, pozbawia skuteczności wyrok poprzedni -dotychczas ustalający wysokość obowiązku alimentacyjnego.

Zmniejszenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego

Zmniejszenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do alimentów może wynikać z różnych okoliczności, które poprawiają jego sytuację materialną. Poniżej przedstawiamy kilka przykładów:

1. Podjęcie przez uprawnionego pracy zarobkowej: Jeśli osoba uprawniona do otrzymywania alimentów podejmuje pracę zarobkową, jej zdolność do samodzielnego utrzymania się wzrasta. W związku z tym, jej potrzeba wsparcia finansowego ze strony osoby zobowiązanej do płacenia alimentów może ulec zmniejszeniu lub nawet całkowitemu zanikowi.
2. Uzyskanie majątku (np. spadku): Jeżeli uprawniony do otrzymywania alimentów nabywa majątek, na przykład w wyniku dziedziczenia, jego sytuacja finansowa ulega poprawie. W takim przypadku, zasadność dalszego otrzymywania alimentów może być podważona.
3. Uzyskanie stypendium: Jeśli osoba uprawniona do otrzymywania alimentów otrzymuje stypendium, na przykład naukowe czy socjalne, jej potrzeby finansowe mogą zostać częściowo zaspokojone przez te dodatkowe środki. W związku z tym, kwota alimentów może zostać odpowiednio skorygowana.

W każdym z powyższych przypadków, osoba zobowiązana do płacenia alimentów może wystąpić do sądu z wnioskiem o obniżenie ich wysokości, argumentując zmniejszenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego. Jednakże ostateczna decyzja w tej kwestii należy do sądu, który oceni wszystkie okoliczności sprawy.

Ile kosztuje pozew o obniżenie alimentów?

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, opłata od pisma zależy od wartości przedmiotu sporu. Poniżej przedstawiamy stawki opłat:

1. Jeśli wartość przedmiotu sporu wynosi do 500 złotych, opłata wynosi 30 złotych.
2. Jeśli wartość przedmiotu sporu wynosi ponad 500 złotych, ale nie przekracza 1500 złotych, opłata wynosi 100 złotych.
3. Jeśli wartość przedmiotu sporu wynosi ponad 1500 złotych, ale nie przekracza 4000 złotych, opłata wynosi 200 złotych.
4. Jeśli wartość przedmiotu sporu wynosi ponad 4000 złotych, ale nie przekracza 7500 złotych, opłata wynosi 400 złotych.
5. Jeśli wartość przedmiotu sporu wynosi ponad 7500 złotych, ale nie przekracza 10 000 złotych, opłata wynosi 500 złotych.
6. Jeśli wartość przedmiotu sporu wynosi ponad 10 000 złotych, ale nie przekracza 15 000 złotych, opłata wynosi 750 złotych.
7. Jeśli wartość przedmiotu sporu wynosi ponad 15 000 złotych, ale nie przekracza 20 000 złotych, opłata wynosi 1000 złotych.

W sytuacji, gdy wartość przedmiotu sporu przekracza 20 000 złotych, opłata jest stosunkowa i wynosi 5% tej wartości. Maksymalna opłata w takim przypadku nie może jednak przekroczyć 200 000 złotych.

W kontekście pozwu o obniżenie alimentów, jeśli powód nie uzyska zwolnienia od kosztów sądowych, opłata wyniesie 200,00 zł.

Pozew o obniżenie alimentów – kluczowe informacje

Decydując się na złożenie pozwu o obniżenie alimentów, warto przygotować się na dłuższą drogę sądową. Ważne jest, by pamiętać, że do momentu zakończenia procesu osoba zobowiązana do płacenia alimentów będzie musiała kontynuować wypłaty w ustalonej wcześniej kwocie. Dlatego warto rozważyć złożenie wniosku o zabezpieczenie roszczenia. Jeśli sąd uwzględni ten wniosek, może to skutkować tymczasowym obniżeniem kwoty alimentów lub jej częściową redukcją na czas trwania postępowania.

Warto również wiedzieć, że istnieje opcja ubiegania się o obniżenie alimentów z mocą wsteczną. Oznacza to możliwość zmniejszenia kwoty alimentów za okres przed złożeniem odpowiedniego pozwu.

Kluczowe jest dołączenie do pozwu wszelkich dokumentów, które potwierdzą aktualny stan finansowy oraz inne istotne okoliczności. Możliwe jest także wskazanie świadków, którzy mogą potwierdzić przedstawione argumenty w sądzie.

Obniżenie alimentów – podsumowanie

Podsumowując, jeśli rodzic zobowiązany do płacenia alimentów celowo zuboży swój majątek, rezygnuje z pracy lub przechodzi na stanowisko mniej dochodowe tylko po to, by w procesie argumentować konieczność obniżenia lub zniesienia alimentów, taka argumentacja prawdopodobnie nie przyniesie oczekiwanych rezultatów. Sąd nie będzie brał pod uwagę pogorszenia sytuacji finansowej lub zarobkowej dłużnika, jeśli zostało to spowodowane świadomie, z pominięciem obowiązków alimentacyjnych, o których dłużnik miał pełną świadomość.

Potrzebujesz pomocy w kwestii obniżenia alimentów? Zapraszamy do naszej Kancelarii w Katowicach!

Jeżeli borykasz się z problemem będącym przedmiotem tego artykułu – chciałbyś obniżyć zakres obowiązku alimentacyjnego lub wprost przeciwnie – uzyskać wyższe alimenty, lub po prostu masz dodatkowe pytania lub wątpliwości – chętnie pomożemy. Skontaktuj się z nami 🙂 Zapraszamy Cię do naszej Kancelarii SMOK w Katowicach.