Dnia 5 sierpnia, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił ustawę o zmianie ustawy – Kodeks Karny Wykonawczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2022.1855 z dnia 2022.09.02), która wprowadza istotne zmiany w zakresie kontaktu tymczasowo aresztowanego ze światem zewnętrznym. Od dnia 16 września 2022 r. nowelizacji uległa norma artykułu 217c kodeksu karnego wykonawczego, który w dotychczasowej wersji brzmiał, iż tymczasowo aresztowany może korzystać z aparatu telefonicznego, z zastrzeżeniem § 2 i 3 (negatywne przesłanki), na zasadach określonych w regulaminie organizacyjno-porządkowym wykonywania tymczasowego aresztowania, za zgodą organu, do którego dyspozycji pozostaje.

            W wersji obowiązującej do 15 września 2022 r., przepisy nie przewidywały żadnych różnic w prawach aresztowanego do kontaktu z obrońcą czy jakąkolwiek inną osobą. Takie zróżnicowanie pojawiło się w najnowszej wersji ustawy i od 16 września 2022 r. kontakt z obrońcą został ograniczony do co najmniej 1 kontaktu telefonicznego w tygodniu, a kontakt z osobami innymi (np. partner, dzieci), został ograniczony do jedynie: uzasadnionych wypadków, zwłaszcza gdy bezpośredni kontakt jest niemożliwy lub szczególnie utrudniony, lub gdy wynika to z nagłej sytuacji życiowej. Jednocześnie ustawodawca wprowadził wymóg każdorazowego uzyskiwania zgody na kontakt telefoniczny, z zastrzeżeniem, że organ, wydając zarządzenie o wyrażeniu zgody na kontakt telefoniczny, może postanowić inaczej. Z tego względu pojawia się ogromny problem interpretacyjny, w jaki sposób organ może wydać zgodę na wielokrotny kontakt telefoniczny aresztowanego w powiązaniu z ograniczeniami, które mogą być nakładane przez jednostkę penitencjarną w drodze regulaminów wewnętrznych regulujących sposób korzystania z aparatów telefonicznych.

            Powyższe zmiany znacznie ograniczają prawo do kontaktu tymczasowo aresztowanego z osobami innymi niż obrońca w sposób całkowicie niczym nieuzasadniony. Powyższa regulacja wzbudza szeroki sprzeciw wielu instytucji, które wskazują, iż aktualnie tymczasowo aresztowany pozostaje całkowicie odcięty od świata zewnętrznego, będąc mimo wszystko, do czasu prawomocnego skazania, osobą niewinną.

Praktyka sądowa i czas pokaże jak sądy i prokuratury będą stosować zmienione przepisy i jak często będą umożliwiać kontakt telefoniczny aresztowanemu z np. żoną/mężem, bez konieczności każdorazowego uzyskania zgody. Ogromne zastrzeżenia budzi także zapis, iż aresztowany ma prawo do co najmniej jednego telefonu w tygodniu z obrońcą. Według autorów projektu, zmiana ta, ma zagwarantować prawo do kontaktu aresztowanego z obrońcą, jednakże w praktyce to prawo nigdy nie było bezprawnie ograniczane, a osadzony w zasadzie mógł dzień w dzień kontaktować się ze swoim obrońcą. Aktualnie, jednostki penitencjarne mogą znacznie ograniczyć tę swobodę i zezwalać jedynie na wyłącznie jeden telefon do obrońcy w tygodniu co w sposób istotny ogranicza prawo do obrony aresztowanego.

Autor: apl. adw. Grzegorz Jędrocha