Około 251 tysięcy osób zalega z zapłatą alimentów. Co zrobić gdy drugi rodzic nie płaci?

Rejestr Długów BIG InfoMonitor wraz ze Stowarzyszeniem Dla Naszych Dzieci, przeprowadzili badania z których wynika, że na miesiąc lipiec 2021 rok, ponad 251 tysięcy osób w Polsce zalega ze spłatą alimentów, zaś długi alimentacyjne przekraczają 10 mld złotych. Powyższe dane zostały zgromadzone na podstawie zgłoszeń dokonywanych przez gminy, współpracujące z Rejestrem Długów BIG. W związku z brzmieniem art. 8a – 8c Ustawy z dnia 7 września 2007 o pomocy osobom uprawnionym do alimentów Wójtowie, Burmistrzowie i Prezydenci Miast mają obowiązek przekazywania danych o dłużnikach alimentacyjnych do biur informacji gospodarczej. Możliwe jednak, że zdarzają się przypadki uchybienia temu obowiązkowi przez niektóre samorządy, a co za tym idzie – faktyczna liczba osób zalegających z zapłatą alimentów może być wyższa.

Co więcej, obecna sytuacja gospodarcza w kraju wywołana pandemią wirusa SARS-CoV-2, przyczyniła się poniekąd do wzrostu liczby osób zalegających z zapłatą alimentów. Świadczy o tym fakt, iż od stycznia 2021 roku do lipca 2021 roku, gminy przekazały do Rejestru Dłużników BIG więcej dłużników alimentacyjnych, niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Do bazy BIG dopisanych zostało 17 739 osób, co stanowi więcej o 1211 osób niż w roku poprzedni. Najwyższe kwoty długów alimentacyjnych przypadają na województwo Śląskie (1,3 mld zł) i Mazowieckie (1,1 mld zł).

Jak komentuje wynik badań Halina Kochalska, ekspertka z Rejestru Długów BIG, ponad połowa rodziców, opiekujących się dziećmi, które nie otrzymują alimentów ocenia, że mają one zdecydowanie gorsze warunki do nauki niż ich rówieśnicy. W 60% przypadków rodzica, samotnie wychowującego dziecko, nie stać na dofinansowanie jakichkolwiek dodatkowych zajęć pozalekcyjnych. W trudnej sytuacji są przede wszystkim ci, którzy nie otrzymują jakichkolwiek alimentów – ani od rodzica, który ma je zasądzone, ani z Funduszu Alimentacyjnego, bo przekraczają kryterium dochodowe uprawniające do otrzymywania świadczenia – takich osób w badaniu jest prawie 38 %.

Co zrobić kiedy drugi z rodziców nie płaci zasądzonych alimentów na dziecko?

Pierwszą instytucją, do której należy zwrócić się w takiej sytuacji jest Komornik Sądowy. Każdy wyrok, w którym zostały zasądzone alimenty jest wyrokiem wykonalnym – oznacza to, że daje nam możliwość skierowania sprawy do egzekucji. Jeśli rodzic posiada wiedzę z jakich składników majątku komornik mógłby pokryć zaległe alimenty, znacznie przyspiesza postępowanie egzekucyjne. Jeśli jednak takiej wiedzy na posiada, wówczas komornik musi samodzielnie ustalić te składniki majątku. Najczęściej egzekucje przeprowadzane są z wynagrodzenia za pracę oraz środków zgromadzonych na rachunku bankowym.

Warto mieć na uwadze również praktykę mniej powszechną, aczkolwiek stosowaną – mianowicie złożenie pozwu o zasądzenie alimentów od dziadków dziecka.  W sytuacji gdy wiemy, że dziadkowie, z powodu naszego pozwu, nie popadną w niedostatek oraz, że są w dobrej kondycji zdrowotnej możemy spróbować zasądzenia od nich alimentów na rzecz wnuka. Zgodnie z art. 132 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek alimentacyjny w tzw. „dalszej kolejności” powstaje gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności (np. nie ma obydwojga rodziców) albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi (np. rodzic będący dzieckiem dziadków jest ciężko chory) lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami (np. rodziców od którego zasądzono alimenty, będący dzieckiem dziadków, uporczywie się od nich uchyla lub nie płaci w terminie itp.). Dziadkowie mogą zostać zwolnieni od obowiązku zapłaty alimentów, powołując się na zasady współżycia społecznego i wskazując, że sami są schorowani, wymagają opieki a środki jakimi dysponują nie wystarczają na pokrycie ich bieżących potrzeb życiowych. Niemniej warto spróbować, ponieważ dla wielu dziadków może być to pierwsza informacja, że ich syn/córka uchyla się od utrzymania i zapłaty na rzecz ich wnuka.

Kolejną opcją na uzyskanie zasądzonych należności jest zgłoszenie sprawy na Prokuraturę. Jest to działanie, które wiąże się z najdolegliwszymi konsekwencjami dla osoby zalegającej z zapłatą i może ostatecznie skończyć się pozbawieniem jej wolności do 2 lat. Zgodnie bowiem z art. 209 kodeksu karnego niealimentacja jest przestępstwem. Niemniej, Sąd odstępuje od wymierzenia kary, jeśli w terminie do 30 dni od daty pierwszego przesłuchania sprawca przestępstwa uiści w całości zaległe alimenty – co dla wielu osób może być swego rodzaju „zachętą” do zrealizowania nałożonego na nich obowiązku.

Gdy okaże się, że wskazane wyżej środki zawodzą, istnieje możliwość zwrócenia się do tzw. Funduszu alimentacyjnego, z którego świadczenia przyznawane są na podstawie ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Niestety w rzeczywistości, kryterium dochodowe jakie uprawnia do otrzymania pomocy z Funduszu jest niezwykle niskie i na rok 2021 r. nie może przekroczyć kwoty dochodu 900 zł miesięcznie, przypadającego na jednego członka rodziny. 

Na koniec warto zaznaczyć, że bardzo często alimenty nie są płacone przez rodziców którzy mają środki finansowe, jednak decydują się przeznaczyć je inaczej niż na współutrzymanie swojego dziecka. Zdarza się, że osoby te celowo pozbywają się swojego majątku, przepisując go w formie darowizny lub „fikcyjnej sprzedaży” na inne osoby bliskie. Dzięki takiemu zabiegowi komornik nie jest w stanie wyegzekwować należności. Niemniej, nawet w takim przypadku mamy prawne możliwości powstrzymania niepłacącego rodzica poprzez złożenie do właściwego Sądu tzw. skargi paulińskiej, która innymi słowy jest pozwem o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną.

Sumując powyższe, kwestia sprawnego dochodzenia alimentów nie jest przyjemna, łatwa i szybka. Niestety wiele osób nie poczuwa się do odpowiedzialności utrzymania i zapewnienie godnego bytu swoim dzieciom. Środki prawne jakie możemy podjąć są liczne jednakże czasochłonne, dlatego warto zastanowić się nad przyjęciem optymalnej dla nas i dla dziecka taktyki. 

Autor: Patrycja Szatkowska, prawnik

Źródła:

– prawo.pl https://www.prawo.pl/prawo/ile-osob-zalega-z-zaplata-alimentow-w-2021-roku,510615.html