​

Na osobach wykonujących zawody medyczne — lekarzach, chirurgach, ratownikach medycznych — od zawsze spoczywa ogromna odpowiedzialność za zdrowie oraz życie pacjenta. Niemniej, ryzyko uszczerbku na zdrowiu lub tragicznej śmierci, jest silnie skorelowane ze specyfiką tych zawodów.

Odpowiedzialność za błąd medyczny w przypadku uszczerbków na zdrowiu, podobnie jak w przypadku nieumyślnego spowodowania śmierci, aktualizuje się wtedy, gdy skutek da się powiązać związkiem przyczynowym z naruszeniem adekwatnych do danej sytuacji reguł ostrożności. Podstawą odpowiedzialności może być z kolei zarówno działanie sprzeczne ze sztuką lekarską, jak i zaniechanie podjęcia odpowiednich czynności.

Jeżeli w ocenie pacjenta doszło do naruszenia praw pacjenta w wyniku których zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu zabronionego, może on złożyć zawiadomienie do prokuratury lub Policji. Skutkiem odpowiedzialności karnej jest prawomocnie orzeczona kara pozbawienia wolności, ograniczenia wolności lub kara grzywny.

Odpowiedzialność za błąd w sztuce medycznej z zakresu prawa karnego, co do zasady bazuje na kilku przepisach kodeksu karnego tj.:

Art. 155. Nieumyślne spowodowanie śmierci

Art. 156. Spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu

Art. 157. Spowodowanie średniego i lekkiego uszczerbku na zdrowiu

Art. 160. Narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu

Art. 192. Wykonywanie zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta

Art. 271. Poświadczenie nieprawdy

Art. 266. Ujawnienie lub wykorzystanie informacji uzyskanej w związku z wykonywaną funkcją lub czynnościami służbowymi

W ostatnim czasie rośnie liczba spraw karnych, zakładanych przeciwko lekarzom. Pacjenci często nie upatrują problemu w złym rozwiązaniu systemowym, a chcą obarczyć odpowiedzialnością konkretnego lekarza bądź podmiot medyczny, z którym pacjent lub jego rodzina miał bezpośredni kontakt. Zatem nic dziwnego, że wielu lekarzy i pracowników placówek medycznych, najzwyczajniej w świecie obawiają się odpowiedzialności karnej, do której mogą zostać pociągnięci.

Dlatego środowisko lekarskie jak również Rzecznik Praw Pacjenta lobbują za wprowadzeniem w Polsce systemu no – fault czyli bez winy.  W oparciu o to rozwiązanie – które jest powszechnie stosowane w innych krajach Europy, tworzone są różne projekty i modyfikacje celem wprowadzenia ich na grunt systemu polskiego. Ich zdaniem system powinien polegać na odstąpieniu o orzekaniu o winie w sprawach o błędy medyczne w ogóle, a w najbardziej pożądanym modelu również zniesienia odpowiedzialności karnej osób wykonujących zawody medyczne za nieumyślne spowodowanie śmierci.

Oczywiście takie rozwiązania nie włączają odpowiedzialności odszkodowawczej, a jedynie zmieniają podstawę jej dochodzenia.

Niemniej, w Polsce, wypracowanie jakichkolwiek rozwiązań napotyka się z wieloma utrudnieniami, które ostatecznie stawiają nas cały czas na gruncie pełnej odpowiedzialności karnej z kodeksu karnego – z tytułu błędów medycznych – nawet tych niezawinionych. Jednocześnie, Ministerstwo Sprawiedliwości chce zaostrzać kary. Zgodnie z rządowymi propozycjami wprowadzenia „odpowiednika” systemu no – fault  w Polsce, odpowiedzialność tak zwanych sygnalistów – czyli osób zgłaszających niepożądane zdarzenie medyczne ma zostać jedynie ograniczona, a nie w pełni wyłączona.

Jak bronić się przed zarzutami karnymi – najlepiej niezwłocznie skonsultować się
z profesjonalistą. Już bowiem na etapie postępowania przygotowawczego może dojść do zdarzeń, rzutujących na dalszy proces karny.

Prawo medyczne jest dziedziną niezwykle wymagającą oraz wyspecjalizowaną. Procesy karne w sprawach o błędy medyczne bywają niezwykle żmudne, długotrwałe i opierają się na dwóch kluczowych elementach: opinii biegłych oraz dokumentacji medycznej.

O ile na ten pierwszy element nie mamy aż takiego wpływu – o tyle rzetelna, skrupulatna
i wyczerpująca dokumentacja medyczna zależy tylko i wyłącznie od podmiotu medycznego.

Autor: adwokat Maciej Smok